Het is essentieel om als organisatie werk te maken van je klimaatdoelstellingen, maar de nuanceverschillen tussen netto-nul (net-zero), koolstofneutraliteit en andere begrippen kan soms voor verwarring zorgen. Daarom geven we in wat volgt de nodige duiding om er mee aan de slag te gaan.
Wanneer je niet vertrouwd bent met de basisbegrippen van carbon footprinting kan je hier terecht. Verder is het van belang om te weten dat er steeds gerekend wordt met CO2-equivalenten (CO2-eq). Dit is een universele meeteenheid om het aardopwarmingsvermogen (global warming potential of GWP) van elk van de zes broeikasgassen (BKGs) aan te geven. Het wordt gebruikt om het vrijkomen (of het vermijden ervan) van verschillende BKGs te evalueren aan de hand van een gemeenschappelijke basis.
Netto nul (of net-zero) is de afkorting van "netto nul emissies". Wanneer de term netto nul wordt gebruikt, moet onze eerste vraag zijn: welke emissies vallen onder deze uitspraak? Als alleen CO2-emissies in de netto nul-verklaring zijn opgenomen, staat dit gelijk aan een verklaring van koolstofneutraliteit. Als de verklaring betrekking heeft op alle broeikasgasemissies (CO2, CH4, N2O, HFK's, PFK's en SF6), is er sprake van BKG-neutraliteit.
Het klinkt misschien bizar, maar een organisatie die verklaart dat zij streeft naar een netto nul-uitstoot (of deze al heeft bereikt), vermindert niet noodzakelijk haar uitstoot. De netto in netto nul betekent dat een organisatie haar emissies volledig compenseert door antropogene CO2/BKG-verwijderingen. Volgens het IPCC: "Netto nul emissies worden bereikt wanneer de emissies in de atmosfeer in evenwicht worden gehouden door antropogene verwijderingen over een bepaalde periode." Dit betekent dat een organisatie in principe aanspraak kan maken op koolstof-/BKG-neutraliteit door simpelweg te betalen voor de aanplanting van bossen aan de andere kant van de wereld, zonder enige inspanning om de BKG-emissies van haar eigen activiteiten (scope 1 & scope 2 emissies) en de activiteiten in haar waardeketen (scope 3 emissies) te verminderen.
Ja en neen. CO2-compensatie is wel degelijk een legitieme manier om atmosferische koolstof te reduceren, maar een scenario waarin er enkel sprake is van compensatie, en niet van emissiereductie, is niet duurzaam. Duurzaamheid houdt immers rekening met de lange termijn, en we kunnen niet tot in het oneindige overal ter wereld bossen laten groeien. Gelukkig zijn sommige vooraanstaande instellingen voldoende streng in de mate waarin verwijderingen/compensaties kunnen worden gebruikt om reductiedoelstellingen te bereiken. Hieronder twee voorbeelden.
Het Science Based Targets initiative (SBTi) definieert "corporate net-zero" in haar Corporate Net-Zero Standard als:
Vermindering van scope 1, 2 en 3 emissies tot nul of tot een restniveau dat consistent is met het bereiken van netto nul emissies op mondiaal of sectorniveau in in aanmerking komende 1,5°C-georiënteerde trajecten.
Neutralisatie van eventuele restemissies in het jaar waarin de doelstelling netto nul wordt bereikt en van alle BKG-emissies die daarna in de atmosfeer vrijkomen.
Voor de meeste bedrijven betekent vermindering van de emissies tot een restniveau dat de emissies met ten minste 90% worden verminderd.
In de Europese klimaatwet stelt de EU dat de bijdrage van de netto verwijderingen aan haar reductiedoelstelling voor 2030 (-55% BKG-emissies ten opzichte van het niveau van 1990) beperkt blijft tot 225 miljoen ton CO2-equivalent.
Organisaties die naar netto nul streven, proberen best hun emissies zoveel mogelijk te beperken, en doen best alleen een beroep op lange termijn compensatie voor de emissies die vrijwel onvermijdbaar zijn. Compensatie op kortere termijn, naast continue vermindering van emissies, is een mogelijkheid als een organisatie al aanspraak wil maken op BKG-neutraliteit voordat zij alle mogelijke emissiereducties heeft uitgevoerd.
Als een organisatie verder wil gaan dan koolstofneutraliteit, kan zij streven naar koolstofnegativiteit. Dit betekent dat de organisatie niet alleen haar CO2-uitstoot compenseert, maar dat zij meer CO2 uit de atmosfeer verwijdert dan zij uitstoot. Soms zal een koolstofnegatieve organisatie zichzelf omschrijven als klimaatpositief. De term "klimaatpositief" is niet eenzijdig gedefinieerd, dus het is belangrijk om te begrijpen wat klimaatpositiviteit betekent voor de organisatie die de term gebruikt.
Op welke manier uw organisatie aan de slag gaat met klimaatdoelstellingen hangt af van de ambities. Om deze te bepalen is een carbon footprint een goed startpunt. Zo kom je te weten waar je vandaag staat, en kan je stappen zetten om je eigen doelstellingen te formuleren.
Wil je nog een stap verder gaan dan kan je een klimaatactieplan laten uitstippelen met een volledige klimaatstrategie voor je onderneming.
Wanneer je doelstellingen en acties gaat bepalen, of communiceren is het van groot belang dat je vertrouwd bent met de juiste terminologie en hier in je communicatie voldoende duiding aan geeft.